BATAKLIĞIN AYDINLIK YÜZÜ NİLÜFER ÇİÇEKLERİ

Mevsim nilüfer mevsimi. Haziran, temmuz tam da açma zamanı. İşte o zaman bu zaman. İlçemizin Işıklı Gölü nerede ise tamamen nilüfer çiçekleri ile kaplandı.
Nilüfer çiçeği sığ sularda bataklıklarda yetişen bir tatlı su çiçeğidir. Siz onun bataklıkta yetiştiğine bakmayın. O yapraklarının yapısından dolayı tozu, kiri tutmaz. Onun için her daim saf ve duru bir görünüm sunar. Dünyanın en gizemli çiçeklerinden kabul edilir. Bazı kültürlerde o kadar çok değer verilmiş ki Budizm ve Hinduizm de mükemmelliğin sembolü olarak kabul görmüştür.
Haziran ayının başından bu yana Işıklı Gölü yoğun bu şekilde ziyaretçi akınına uğruyor. Bunun için yabancı ülkelerden gelenlerde var. Beydilli ve Sundurlu kıyılarından açılan teknelerde en büyük keyif özçekim yapmak. Bu fotoğrafların sosyal medyada paylaşılması ise Çivril için paha biçilmez reklam imkanı doğurmuştur. Bu güzelliklerin hep birlikte tadını çıkaralım.
Buraya kadar her şey yolunda görünüyor. Yalnız nülifer çiçekleri için bataklıkta açan sığ suların bitkileri demiştik. Bu durumda Işıklı Gölü'nün nilüfer çiçekleri ile kaplanmasına sevinelim mi? Üzülelim mi? Bence üzülelim. Çünkü bir yerde sucul bitkilerin aşırı üremeye başlaması aslında o göl için bir imdat çığlığıdır. Bu çoğalma ölüm öncesi gölün son çığlığıdır. O zaman bu çığlığı anlayıp, üzüldüğümüz kadar da düşünüp çare üretmeliyiz.
Işıklı Gölü'nde sucul bitkilerde yıldan yıla büyük artışlar olduğu görülmektedir. Uydu görüntülerine göre sucul bitkiler 1987 yılında 43 km2 alan kaplar iken, 2013 yılında 78 km2 alan kaplamaktadır. Su yüzeyi ise 1987 yılında 67 km2 iken, 2013 yılında 28 km2 ye gerilemiştir. (1) Bu durumda gölde tutulan su miktarı sürekli azalmakta, onun yerine Işıklı Gölü'nü erozyon malzemesi ve buna bağlı olarak aşırı üreyen sucu bitkiler doldurmaktadır.
Işıklı Gölü'nü besleyen kaynaklara baktığımızda ise buradaki suyun % 46 sını Dinar Suyu, % 20 sini Küfi Çayı, % 23 nü ise Işıklı Suyu sağlamaktadır. Üzerine yapılan baraj nedeni ile Dinar Suyu'ndan yeterli su bırakılmamaktadır. Bir de taşıdığı kirlilik yükü nedeni ile bu su ayrı bir sıkıntıya neden olmaktadır.
Yine Küfi Çayı'nı besleyen havzanın Sandıklı sınırları içerisinde kalan kolları üzerinde büyüklü-küçüklü göletlerin yapılması nedeni ile bu çayın Işıklı Gölü'ne girdisi yok denecek boyuttadır. Çok nadir aktığında ise kirlilik yükü nedeni ile gelen su fayda yerine zarar vermektedir. Küfi'den su gelmediği için 2015 yılında üzerine yapılan bentler de şu ana kadar bir işlev görmemiştir.
Kaynaklardan beslenme azlığı ve 1992 yılında faaliyete geçen Çivril-Baklan Sulama Projesi nedeniyle gölden çekilen sulama suyu nedeniyle su seviyesinde oynamalar meydana gelmektedir.Bu da sucul bitkilerin yayılma alanını genişletmesine neden olmaktadır.Suyun azalması nedeni ile göl içinde oluşan adacıklar bulunmaktadır.Halkın ''Hopa'' adını verdikleri bu adacıklar sular yükseldiğinde rüzgarla birlikte yer değiştirirlerdi.Şimdi ise su azlığı nedeniyle bunlarda bir hareketlilik gözlenmemektedir.
''Adım adım göl suyum azalıyor,bataklığa dönüşüyorum,su tutacak çanağım kalmadı'' diyor.Bu mesajını nazik bir biçimde nilüfer çiçekleriyle veriyor aslında.Tabi ki anlayana...
Nilüferlerin güzelliğine aldanıp rehavete kapılmamak gerekiyor.Bu en kibar, en estetik uyarıyı dikkate almalıyız.Yarın geç olabilir.Çünkü bu kötü sonu gören ülkemizde pek çok tatlı su gölü var.Ülkemizde son atmış yılda Marmara Denizi'nin yüz ölçümü kadar yer kaplayan toplam 70 gölümüz kurudu.Örnek mi?Antalya Karagöl,Avlan Gölü,Tecer Gölü,İç Anadolu'da Seyfe Gölü,Ilgın Gölü gibi.Ders almak için mutlaka o olumsuzluğu özümüzde yaşamamız gerekmez.Başka yaşanmışlıklardan ders alıp Işıklı Gölümüzü kurumaktan kurtarmalıyız.
Bunu,gölde yaşayan 63 su bitkisi türü için,153 kuş türü için,başta sazan ve turna olmak üzere 14 balık türü için,herşeyden önemlisi Çivril'de yaşayan 61000 insanımız,ülkemiz ve geleceğimiz için yapmalıyız.Unutmayalım bu coğrafya çocuklarımıza bırakacağımız en değerli emanettir.
Peki ne mi yapmalıyız?
-Öncelikle Işıklı Gölü kıyı çizgisi belirlenmelidir,
-Baraj gövdesi ıslah edilip,göl temizleme çalışmaları başlatılmalıdır,
-Dinar Suyu ve Küfi Çayı üzerinde bulunan baraj ve göletlerden Işıklı Gölü'ne yeterli su girişi sağlanmalıdır,
-Yeni bir su yönetimi oluşturulmalıdır,
-Salma sulama tamamen terk edilip damla sulama ve toprak altı damla sulama sistemine geçilmelidir.
-Göle dökülen kaynakların getirdiği tortuların göl çanağına girmeden çökeltilmesi sağlanmalıdır,
-Göl beslenme havzasının ağaçlandırılması sağlanmalıdır,
-Göle dökülen sanayi ve kanalizasyon atıklarının önlenmesi sağlanmalıdır,
-Az su isteyen kurakçıl bitki türlerinin üretimine yönelinmelidir.
Bunlar aslında bilinen önlemler.Bu önlemleri arttırabiliriz de.Önemli olan,bilim insanlarımız tarafından da çeşitli yayınlarda dile getirilen bu önlemleri uygulayacak iradeyi ortaya koymaktır.
Işıklı Gölümüzün ışığı sönmesin,yarın çok geç olabilir.
Münir SAYHAN
Öğretmen/Araştırmacı-Yazar
Kaynakça:
1-Prof.Dr. M.Ali ÖZDEMİR-Yrd.Doç.Dr.Sevgi TATAR,''Işıklı Gölü ve Gökgöl seviye değişmeleri ile sucul bitki alanları etkileşimi''Uluslararası Jeomorfoloji sempozyumu 2017,Elazığ.
2-Işıklı Gölü ve Gökgöl sulak alanlarının kurtarılması ve sürdürülebilir yönetimi için fizibilite raporu,2015.